Vì tính chất công việc nên tôi được đi nhiều, tiếp xúc nhiều chủ cơ sở kinh doanh, công ty nhỏ Việt Nam. Nhiều lần ngồi "chém gió" tôi phát hiện ra điều bí mật nho nhỏ sau "vấn đề đau đầu nhất, mệt mỏi nhất của người chủ nhỏ Việt Nam không phải là bán hàng, không phải là sản xuất, không phải là công nghệ mà cũng chẳng phải là pháp luật… mà đó là vấn đề con người".

Một cơ sở kinh doanh, một doanh nghiệp nhỏ với cơ số con người ít (dưới 10 người) thì việc một hay vài nhân sự trục trặc, trở chứng đã khiến ông chủ lo sốt vó, kinh doanh gặp khó khăn ngay, đặc biệt ở lĩnh vực dịch vụ như cafe, quán ăn, nhà hàng, karaoke. Cơ số người càng ít mức độ phụ thuộc vào mỗi nhân viên càng cao, còn nhớ một chủ nhà hàng quy mô vừa than thở với tôi: "Anh vừa hối lộ cho thằng bếp trưởng 5 "chai" (triệu), vì sợ ngày tết nó nghỉ là toi anh luôn". Và trường hợp một quán café có 5 nhân viên, bùm một phát 4 đứa xin nghỉ ngang, thế là vợ chồng con cái người chủ quán cafe phải nhận "nhiệm vụ bất đắc dĩ", làm thay các việc của 4 đứa nghỉ ngang đó. Người chủ "hối lộ" nhân viên, người chủ "đi cửa sau" với nhân viên là việc thường thấy ở mảng đặc thù ăn uống.

Có thằng bạn làm chủ một cơ sở nhỏ kinh doanh thời trang hỏi tôi: "Làm thế nào để nhân viên trung thành?". 

Câu hỏi hóc búa đấy nhỉ?

Tôi xin phép được phán mấy điều sau:

- Một, bạn tạo cho nhân viên nhiều lợi ích thì họ sẽ theo, đó là cái gốc rễ. Lợi ích vật chất và cả lợi ích tinh thần. Thu nhập cao, môi trường làm việc tốt họ sẽ theo thôi. Còn việc làm thế nào để trả lương cao, làm thế nào môi trường làm việc tốt đó là ở bạn vì bạn làm chủ, bạn phải nghĩ ra cách nếu không làm được tốt nhất nên "dẹp tiệm" sớm.

- Hai, thực hiện theo nguyên tắc "tin mới dùng không tin không dùng, dùng phải quản trị được". Nếu đã không tin thì đừng có dùng vì bất cứ lý do gì, vì thâm tâm của bạn đã mất ổn định ngay từ đầu rồi. Còn đã tin thì dùng và tôn trọng họ. Dĩ nhiên, mọi thứ phải trong sự quản trị của bạn, không được để mất cả quyền kiểm soát tổng thể.

- Ba, bản thân bạn phải là tấm gương sáng về đạo đức cũng như tài năng. Bạn đã chăm chỉ chưa, bạn đã sáng tạo chưa, bạn đã am tường việc chưa… mà bắt nhân viên phải vậy. Lúc này nếu bạn suy nghĩ "bạn thuê người lao động là họ tự động phải kiếm tiền thật nhiều cho bạn", tôi nhấn mạnh từ "tự động" – cái đó chỉ có trong lý thuyết thôi. Người lao động biết "tự động làm việc" thì đã làm chủ như bạn rồi nhé hay bạn ăn may như Lưu Bị gặp được Khổng Minh vậy! Do đó, bạn cần tạo ra một hệ thống làm việc hiệu quả, đó là những mắt xích phối hợp cùng nhau đem lại hiệu quả mỗi người tăng lên gấp 5 gấp 10 lần. Tôi ghét cay ghét đắng mấy người bày đặt làm chủ mà lười nhác, không ham học hỏi, kể cả dốt nát… chỉ biết tự hào "Tao đang làm chủ" và khoe mẽ, theo tôi thực tế đó chỉ là "chủ của một đống nợ nay mai" mà thôi.

Thằng bạn tôi nó cười bí hiểm…, tôi thích cái cách nó cười vì tôi hiểu nó ngộ thêm chút gì đó cho công việc rồi đấy!